Thói Quen Ăn Mặn: Nét Truyền Thống Mang Đến Hiểm Họa Sức Khỏe?

ORG – Đằng sau nét thân thuộc trong từng bữa cơm ấy là một câu chuyện đáng suy ngẫm về sức khỏe. Mười năm trước, ông Minh được chẩn đoán mắc tiểu đường và cao huyết áp. Bác sĩ cảnh báo nguy cơ đột quỵ và yêu cầu ông cắt giảm muối. Ông cố gắng ăn nhạt một thời gian, nhưng khi các chỉ số sức khỏe ổn định nhờ thuốc, ông lại “tặc lưỡi” quay về thói quen cũ. Đến tháng 9 vừa qua, ông bỗng mệt mỏi, chán ăn, và kết quả kiểm tra tại Bệnh viện Đại học Y khiến ông bàng hoàng: suy thận, phải chạy thận định kỳ.

Khi Hương Vị Truyền Thống Thành Gánh Nặng Cho Thận

Bác sĩ điều trị của ông Minh lý giải, thói quen ăn mặn kéo dài với những món đậm vị như cá khô, mắm kho, hay cà muối đã âm thầm tạo áp lực khổng lồ lên thận. Lượng muối cao buộc thận phải làm việc quá sức để đào thải, làm tăng huyết áp và dần phá hủy các đơn vị lọc máu tinh vi. “Nhiều người không nhận ra rằng chính mâm cơm thân thuộc, chính khẩu vị truyền thống lại đang âm thầm hủy hoại sức khỏe của họ, cho đến khi quá muộn,” bác sĩ trăn trở.

Không chỉ người lớn tuổi như ông Minh, ngay cả giới trẻ cũng đang đối mặt với nguy cơ tương tự. Một người đàn ông 30 tuổi, điều trị tại Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai, bàng hoàng khi được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối cách đây 5 năm. Trước đó, anh luôn nghĩ mình khỏe mạnh, nhưng thói quen ăn uống vội vàng, phụ thuộc vào thực phẩm chế biến sẵn đã khiến anh trả giá đắt. Thức ăn nhanh, mì gói, xúc xích, hay đồ hộp – những thứ tưởng chừng tiện lợi – lại chứa lượng muối và natri vượt ngưỡng, đẩy nhanh quá trình tổn thương thận.

Suy Thận: Hiểm Họa Lặng Thầm

Bệnh thận mạn tính (CKD) đang trở thành mối đe dọa toàn cầu, ảnh hưởng đến gần 850 triệu người và là nguyên nhân gây tử vong tăng nhanh thứ 3 trên thế giới. Tại Việt Nam, hơn 10 triệu người mắc bệnh, chiếm 10,1% dân số. Đáng lo ngại hơn, bệnh thận đang ngày càng “trẻ hóa.” Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, TP.HCM, 3 tháng đầu năm 2024 ghi nhận gần 60 bệnh nhân dưới 35 tuổi phải chạy thận định kỳ, chiếm 15% tổng số ca. Hầu hết đều được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi thận đã mất gần hết chức năng.

TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, giải thích: “Thói quen ăn mặn kéo dài là thủ phạm chính gây tổn thương cầu thận. Lượng natri dư thừa buộc thận làm việc cật lực, làm tăng áp lực lọc, gây cao huyết áp và xơ hóa thận.” Nguy hiểm hơn, natri còn “ẩn mình” trong các thực phẩm công nghiệp như nước chấm, đồ hộp, hay mì ăn liền, khiến nhiều người vô tình nạp quá nhiều mà không hay biết.

Muối: Kẻ Thù Hệ Thống Của Cơ Thể

Ăn mặn không chỉ gây hại cho thận. Theo BS Trần Đức Cảnh, Phó trưởng khoa Nội soi và thăm dò chức năng, Bệnh viện K, muối tác động tiêu cực đến toàn bộ cơ thể. Nó khiến cơ thể giữ nước, tăng khối lượng tuần hoàn, gây áp lực lên tim, dẫn đến nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ. Ngoài ra, muối còn làm tăng nguy cơ sỏi thận, loãng xương, tổn thương niêm mạc dạ dày, và thậm chí ảnh hưởng đến não bộ, làm suy giảm chức năng nhận thức.

Người Việt vốn yêu thích khẩu vị “đậm đà,” từ bát nước mắm nguyên chất đến đĩa cà muối chua cay. Tuy nhiên, một cuộc điều tra của Bộ Y tế và WHO năm 2021 cho thấy, người Việt tiêu thụ trung bình 3.360 mg natri mỗi ngày (tương đương 8,4 gram muối) – cao gấp gần 70% so với khuyến cáo của WHO (dưới 5 gram muối/ngày). Dù đã giảm so với trước, con số này vẫn đáng báo động. Thêm vào đó, sự bùng nổ của thức ăn nhanh, đặc biệt ở giới trẻ, càng làm tình hình trầm trọng. Một nghiên cứu tại TP.HCM cho thấy 47% người từ 19-39 tuổi thường xuyên ăn đồ ăn nhanh, với nam giới và thanh thiếu niên chiếm tỷ lệ cao.

Lời Kêu Gọi: Ăn Nhạt, Sống Khỏe

Để bảo vệ sức khỏe, bác sĩ khuyến cáo cần thay đổi thói quen ăn uống ngay hôm nay. Hạn chế nước mắm, bột canh, ưu tiên dùng chanh, giấm để tăng hương vị. Tránh thực phẩm chế biến sẵn như mì gói, xúc xích, snack, và đọc kỹ nhãn dinh dưỡng để chọn sản phẩm “ít natri.” Một chế độ ăn nhiều rau quả, ít muối không chỉ giúp bảo vệ thận mà còn giảm nguy cơ tim mạch, đột quỵ, và nhiều bệnh lý khác.

Nét truyền thống là điều đáng trân quý, nhưng sức khỏe mới là tài sản quý giá nhất. Hãy để mỗi bữa cơm không chỉ là bản sắc gia đình, mà còn là món quà cho một cuộc sống khỏe mạnh, bền lâu.